Het stedelijke landschap van Brussel is een schouwspel van contrasten en tegenstrijdigheden, of zoals Gery Leloutre het beschrijft: ‘een door hysterie stuiptrekkend lichaam’. Hoe kunnen we leven met de chaos die het gevolg is van de fundamentele transformaties die plaatsvonden in de naoorlogse periode en die een blijvend spoor op ons collectieve bewustzijn nalieten? Aan de hand van de films Mall of Europe van kunstenares Emma van der Put, die reflecteert over de wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel, en Altogether van Herman Asselberghs schetsen we in dit vierde en tevens laatste hoofdstuk van het programma de huidige erfenis van modernistische utopieën en gaan we na hoe we kunnen leven met de impasse van de moderniteit. We sluiten dit evenement af met de online vertoning van Our City van Maria Tarantino.

Vertoning van Altogether, een film van Herman Asselberghs, 2008,17min
‘De toekomst is duister en dat is eigenlijk nog het beste wat het kan zijn, denk ik.’ Met deze observatie als uitgangspunt onderkent Altogether de ideologische impasse van het post- 68-tijdperk. Dit sombere en onzekere toekomstbeeld wordt versterkt door de gehanteerde cinematografische taal. De video toont vage beelden van het stedelijke landschap en bestaat uit gefragmenteerde en associatieve zwart-wit beelden, soms gemaakt met de camera van een mobiele telefoon tijdens een autorit in Brussel. Wat we hier in werkelijkheid zien, is de schimmige abstractie van een stad die de indruk geeft van een negatieve ruimte, waarvan het denkbeeldige karakter niet langer wordt ondersteund door een commentaarstem, maar vervat zit in het beeld zelf. Er is geen geluid, enkel beeld. Naarmate hij zijn hoogtepunt bereikt, ontwikkelt de film zich naar de ineenstorting van het zichtbare. De kijker wordt daarbij achtergelaten in de huidige situatie, zich sterk bewust van de (onzekere) toekomst en zich afvragend of men er enige invloed zal kunnen op uitoefenen.

Vertoning van Mall of Europe, een film van Emma van der Put, 2018, 26min
Mall of Europe is een reflectie op de huidige omgeving van Brussels Expo, waar in het verleden twee wereldtentoonstellingen hebben plaatsgehad. Expo 58 werd ontworpen als podium om ‘de staat van de wereld’ weer te geven. Ze demonstreerde de ideale levenswijze en de hoop op een welvarende toekomst dankzij technologie. De echo’s van deze ideeën vinden we vandaag terug in de nog steeds bewoonde modernistische Modelwijk. De huidige plannen voor de modernisering van de omgeving rond Brussels Expo, die in 2021 voltooid zullen zijn, voegen een nieuw hoofdstuk toe aan de reflectie over een ideale samenleving.

ONLINE vertoning van Our City, een film van Maria Tarantino, 2014, 83min
Dit is Brussel, de hoofdstad van Europa, een stad met in glas verpakte betonnen kooien, ontworpen door zakenmannen en politici, in gang gezet door bouwvakkers en tot leven gebracht door kantoormensen. Maar daar, in de nauwe ruimtes, net buiten het bereik van de bureaucratie, ligt het Brussel dat nog steeds ademt. Je kan zijn multiculturele hart horen kloppen en je kan de sporen zien van alle andere steden, die elke persoon in zich draagt. We dragen met ons allen bij aan de creatie van het complexe lichaam en de dissonante identiteit van ‘onze stad’.

Biografieën

Herman Asselberghs (1962) is een Brusselse beeldend kunstenaar, filmmaker en mediacriticus, die met zijn werk de complexe relatie en het grensgebied tussen beeld en geluid, wereld en media, poëzie en politiek in vraag stelt. Hij publiceert over film en beeldcultuur en geeft les aan de filmafdeling van LUCA School of Arts - campus Brussel. In 2006 richtte hij samen met Sven Augustijnen, Manon de Boer en Anouk De Clercq het Brusselse productie- en distributieplatform Auguste Orts op.

Gery Leloutre (1979) is een Brussels architect (Faculté d’architecture La Cambre-Horta, Brussel, 2002) en stedenbouwkundige (KU Leuven, 2006). Hij is actief binnen het ontwerpbureau Karbon, dat hij mee oprichtte in 2008. Hij is hoogleraar aan de faculteit Architectuur van de ULB en combineert zijn architectuurpraktijk met een diepgaande theoretische reflectie over de stad. Hij promoveerde tegelijkertijd aan de Faculté d’architecture La Cambre-Horta in Brussel en de Universitá Iuav in Venetië over de modus operandi van de stedenbouw in Brussel in het midden van de 20e eeuw. Hij reflecteert over Brussel en stadsplanning, en deelt zijn inzichten op een geïntegreerde manier, door lesgeven en het schrijven van artikelen te combineren met onderzoek en de praktijk.

Maria Tarantino (1972) studeerde filosofie in Schotland en Italië waarna ze zich in België vestigde, waar ze geleidelijk aan de stap zette van filosofie naar journalistiek. Ze werkt al meerdere jaren in Brussel in de pers, voor radio en televisie. Haar televisieprogramma voor de VRT, De wereld van Tarantino, over jonge documentairemakers van over de hele wereld, motiveerde haar om de journalistiek in te ruilen voor cinema. In 2009 richtte Tarantino het productiehuis WILDUNDOMESTICATED op, waarmee het avontuur van de lange documentaire Our City begon, die vijf jaar later zou worden voltooid.

In de video’s van Emma van der Put (1988) zien we vluchtige impressies van de werkelijkheid en spanningen tussen beweging en bevroren momenten. Zonder gebruik te maken van een duidelijke verhalende structuur richt ze zich in haar werk op de openbare ruimte en op de confrontatie tussen wat ooit een optimistische, modernistische toekomstvisie was en de hedendaagse realiteit van Brussel, de stad waar ze sinds 2014 werkt. Ze studeerde aan Akademie voor Kunst en Vormgeving St. Joost in ’s-Hertogenbosch (2006–10) en was deelnemer aan De Ateliers in Amsterdam (2010– 12). Ze was artist in residence bij Lokaal 01, Antwerpen (2014) en in WIELS, Brussel (2014). Recente tentoonstellingen en vertoningen vonden plaats in Mu.ZEE, Oostende (2020); Atelierhaus Klingental, Basel (2019); A Tale of a Tub, Rotterdam (2018) en Antwerp Art Weekend (2017).