De vervreemding als gevolg van het beleid dat Brussel transformeerde, vormt het vertrekpunt voor een kritische analyse en een discussie met Ludovic Lamant, met aansluitend de vertoning twee documentaires. In zijn boek Bruxelles chantiers. Une critique architecturale de l’Europe (2018) analyseert Lamant de mislukking van de Europese wijk op architecturaal vlak en belicht hij het falen dat ertoe leidde dat een hoopvol politiek project een bureaucratische machine werd. In het licht van de onteigeningen en de vervreemding die gepaard gaan met moderne architecturale en stedenbouwkundige projecten kunnen we ons de vraag stellen welke acties we kunnen ondernemen ten opzichte van deze politieke programma’s die wijken en leefomgevingen hebben weggevaagd.

Vertoning van Charlie De Pauw: promoteur, een film van Charles Lebrun, 1983, 21min
Deze documentaire portretteert Charlie De Pauw (1920–1984), de vastgoedontwikkelaar die het vaak verguisde World Trade Center in Brussel bouwde. ‘Als je de rijken doodt, dan sterven de armen’, verklaarde de zakenman. De figuur van Charlie De Pauw is onlosmakelijk verbonden met het fenomeen van de verbrusseling. Hij was de drijvende kracht achter het Manhattanplan, dat de Noordwijk transformeerde van een volksbuurt in een hoogbouwwijk.

Vertoning van Waarover men niet spreekt 2: Alice in Wonderland, een film van Jef Cornelis, 1986, 34min
Deze documentaire maakte deel uit van de televisiereeks Waarover men niet spreekt voor de toenmalige BRT en is een van Cornelis’ vroege films over architectuur. De documentaire, naar een scenario van Geert Bekaert, is een aanklacht tegen de vervreemding veroorzaakt door stadsplanning. In de eentonige buitenwijken sterft het leven weg en heerst verveling. De stadscentra ontvolken en zijn doods. Er is geen gemeenschapszin en het individu kan zich er niet ontplooien. De moderne stedenbouw heeft nog geen antwoord kunnen bieden op het probleem van onze stervende steden.

Biografieën

Het oeuvre van Jef Cornelis (1941–2018) is vooral toegespitst op het medium televisie. Na zijn studies decorontwerp en filmregie aan de Nederlandse Filmacademie in Amsterdam, begon Jef Cornelis zijn carrière in 1963 als directeur van de afdeling Kunst van de BRT, later de VRT. In zijn werk – films over moderne kunst, architectuur en het Vlaamse landschap – verweeft hij verschillende aandachtspunten, principes en technieken over de relatie tussen beeldende kunst en televisie. Zijn documentaires kijken voorbij louter historische informatie en nostalgische anekdotes om tot een zekere essentie te komen.

Ludovic Lamant (1983) is een Frans journalist. Hij werkte voor Reuters en Cahiers du cinéma alvorens hij aan de slag ging bij Mediapart, een onafhankelijk Frans online mediaplatform. Hij is gespecialiseerd in internationale economische kwesties, zoals de subprimecrisis, de Europese Unie en de ontwikkeling van landen in het zuidelijk halfrond. Hij is de auteur van Squatter le pouvoir. Les mairies rebelles d’Espagne (Lux, 2016), en Bruxelles chantiers. Une critique architecturale de l’Europe (Lux, 2018).